Lúc con lần đầu tiên học nói, bạn cảm thấy con thật đáng yêu khi phát âm sai một số từ. Mặc dù hầu hết con có thể sửa dần trong quá trình phát triển, nhưng cũng có một số biến dạng nhất định như nói ngọng, và cuối cùng bạn phải can thiệp để trị liệu.
Nói ngọng là một loại rối loạn ngôn ngữ có thể dễ nhận thấy nhất ở trẻ nhỏ, nhiều người lớn cũng mắc chứng này do lúc nhỏ mắc khiếm khuyết nhưng không được can thiệp trị liệu hay phương pháp can thiệp không phù hợp.
Thông thường trẻ sẽ rèn luyện cách phát âm trong giai đoạn từ 2-5 tuổi. Để có thể thành thạo như người lớn, chắc chắn trẻ sẽ gặp nhiều sai lầm như: "nói ngọng", "nói lắp", "phát âm không rõ từ",... nhưng theo thời gian sẽ cải thiện và phát âm rõ ràng hơn.
Một số nghiên cứu chỉ ra rằng, nói ngọng thường được chia thành 2 loại:
Tùy vào mức độ trẻ nói ngọng thì sẽ có những phương pháp trị liệu phù hợp, một số biểu hiện nói ngọng như:
Ngoài ra, để đánh giá mức độ nghiệm trọng của trẻ nói ngọng, có thể dựa vào các tiêu chí như số lượng âm bị sai, tần suất sai và khả năng sửa lại.
Việc đứa trẻ 6,7 tuổi rồi mà vẫn nói ngọng là hoàn toàn bất thường, nó khác hoàn toàn so với việc đứa trẻ mới lên 2 nói ngọng. Chính vì vậy, bố mẹ cần tìm hiểu nguyên nhân trẻ nói ngọng để có cách khắc phục phù hợp nhất.
Theo một số nghiên cứu nhi khoa, thì có rất nhiều nguyên nhân trẻ nói ngọng trong quá trình phát triển ngôn ngữ như:
Ngoài ra, nguyên nhân nói ngọng ở người lớn có thể do mắc bệnh Parkinson, bị tai biến mạch máu não, chấn thương sọ não, u não gây ra các tổn thương lên vùng ngôn ngữ trong não bộ.
Trẻ nói ngọng cần được can thiệp sớm tránh các hậu quả tiêu cực về sau, bởi giai đoạn đó trẻ rất dễ ảnh hưởng bởi tác động của môi trường xung quanh. Nếu nói ngọng kéo dài thì sẽ gặp các vấn đề như:
Theo Hiệp hội Thính giác-Nói-Ngôn ngữ Hoa Kỳ (ASHA), trẻ em từ 5 tuổi vẫn có dấu hiệu nói ngọng thì bạn nên cân nhắc việc tranh thủ sự giúp đỡ của những nhà trị liệu ngôn ngữ từ sớm. Những bài tập trị liệu sớm sẽ giúp điều chỉnh tật nói ngọng của trẻ dễ dàng hơn, có thể thực hiện tại nhà.
Tuy nhiên, dù ở độ tuổi nào, nói ngọng ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống và cần được trị liệu phù hợp. Việc trị liệu càng sớm thì trở ngại nói càng nhanh được sửa chữa.
Bạn có thể tham khảo một số khóa học của Trung tâm VMC:
Một số trẻ nói ngọng không thể sửa dễ dàng do chúng không nhận thức được sự khác biệt trong cách phát âm của họ so với người khác. Chính vì vậy, cần nâng cao nhận thức này bằng cách mô hình hóa cách phát âm đúng và không đúng sau đó cho trẻ xác định cách nói chính xác.
Là bố mẹ hoặc người thân, bạn có thể sử dụng kỹ thuật này ngay tại nhà, không cần tập trung vào các từ "sai" khiến trẻ nản lòng, mà để trẻ xác định đâu mới là cách phát âm chính xác.
Trẻ nói ngọng đa số bị ảnh hưởng bởi vì đặt sai vị trí lưỡi, do đó phải cho trẻ thấy sự khác nhau của âm thanh khi vị trí lưỡi khác nhau. Từ đó dạy trẻ phát âm đúng qua vị trí của lưỡi.
Ví dụ, khi phát âm các phụ âm "s" và "x", cần phải uốn lưỡi, nhưng tùy vào mức độ uốn lưỡi sẽ phát ra các âm khác nhau.
Đầu tiên, hãy để trẻ thực hành từng âm để hiểu được vị trí lưỡi, sau đó là các từ và cuối cùng là chuyển thành các cụm từ. Bạn có thể lấy các từ khó và đặt chúng trong một câu để trẻ thực hành, rồi dần chuyển sang nhiều cụm từ khó liên tiếp trong câu.
Hội thoại này sẽ tập hợp các bài tập trước đó. Ở giai đoạn này, trẻ đã có thể trò chuyện với bố mẹ và bạn bè của chúng mà không nói ngọng mặc dù chưa được tự nhiên.
Bố mẹ có thể cho trẻ thực hành tại nhà bằng cách những câu chuyện xung quanh (có thể là trẻ hoặc bố mẹ kể) rồi đặt câu hỏi và trả lời nhanh.
Uống qua ống hút là bài tập bổ sung đơn giản tại nhà vào bất cứ lúc nào có cơ hội. Nó có thể giúp trẻ nói ngọng bằng cách buộc lưỡi rút lại, thay vì đẩy về phía trước.
Mặc dù, uống qua ống hút không thể tự chữa khỏi nói ngọng, nhưng nó có thể giúp bạn tạo ra nhận thức đúng về vị trí lưỡi cần thiết trong một số từ và cụm từ.
Bố mẹ luôn lo lắng rằng "Trẻ nói ngọng phải làm sao?". Tuy nhiên việc trị liệu không quá khó như mọi người tưởng tưởng, bố mẹ hãy lưu ý một số điều sau:
Quá trình trị liệu không phải là chuyện ngày một ngày hai nên bố mẹ cần chuyển bị tâm lý, kiên nhẫn hướng dẫn cho trẻ.
Qua bài viết trên, hy vọng có thể giúp bạn hiểu rõ về trẻ nói ngọng, khi nào cần can thiệp trị liệu và những cách dạy trẻ nói ngọng hiệu quả. Đừng quên vào Trung tâm VMC để cập nhật những tin tức sức khỏe mới nhất nhé.
#vmc #khoahoc #uudai #chamsocsuckhoe #roiloanphattrien #trenoingong