Rối loạn phổ tự kỷ là một rối loạn phát triển thường xuất hiện từ khi trẻ nhỏ và kéo dài suốt đời. Cho dù ở mức độ nặng hay nhẹ thì nó vẫn ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, tương tác xã hội hay hành vi của trẻ. Vậy nguyên nhân rối loạn phổ tự kỷ là gì và đâu là cách hỗ trợ trẻ em mắc rối loạn phổ tự kỷ hiệu quả nhất.
Theo tiêu chuẩn của DSM-5, tùy vào mức độ hỗ trợ cần thiết cho người bệnh, có 3 mức độ rối loạn phổ tự kỷ.
Đây là mức độ nhẹ nhất, người bệnh có nói chuyện bình thường nhưng khó khăn trong việc duy trì một cuộc hội thoại dài hay bắt đầu trò chuyện với người lạ. Họ có những thói quen và sở thích cố đnh, hoặc là người không thích sự thay đổi.
Ở mức độ 2 này, người bệnh có thể nói những câu ngắn, nhưng khó khăn trong việc hiểu và sử dụng giao tiếp phi ngôn ngữ. Họ có những hành vi lặp đi lặp lại hoặc không thích thay đổi một cách nghiêm trọng, thậm chí là đau khổ vì chúng.
Với những người rối loạn phổ tự kỷ ở mức 3 thì nói chuyện là một cái gì đó rất “xa xỉ”, họ không nói chuyện hoặc nói chuyện một cách giới hạn. Họ chỉ muốn sống trong thế giới riêng của mình, không muốn tương tác với ai khác kể cả người thân.
>>>XEM THÊM CHI TIẾT: Nhận biết Các mức độ của Rối loạn phổ tự kỷ để hỗ trợ trẻ hiệu quả nhất.
Chính xác nguyên nhân rối loạn phổ tự kỷ vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng nhiều bằng chứng cho rằng các yếu tố về di truyền gen và môi trường ảnh hưởng đến sự phát triển và hoạt động của não bộ, gây ra các biến đổi trong cấu trúc và chức năng của tế bào thần kinh
Các chuyên gia cho rằng, nguyên nhân trẻ bị rối loạn phổ tự kỷ liên quan đến tính di truyền là rất cao, tức là có thể được kế thừa từ bố mẹ hoặc những thay đổi (đột biến) trong quá trình di truyền.
Các biến thể gen, đột biến gen, hoặc các vấn đề liên quan đến số lượng hoặc cấu trúc của nhiễm sắc thể có thể là nguyên nhân gây ra rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ em hoặc các rối loạn phát triển liên quan. Một số gene được cho có thể là nguyên nhân rối loạn phổ tự kỷ là SHANK3, NLGN4, NRXN1, MECP2, FMR1, TSC1, TSC2, PTEN và CHD8.
Các yếu tố về môi trường có thể làm tăng nguy cơ trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ, đặc biệt là ở những trẻ có nguồn gen không tốt. Các yếu tố môi trường bao gồm: môi trường lúc đang mang thai, trong quá trình sinh sản, tuổi của cha mẹ, các bệnh lý thai kỳ, các biến cố sinh non hoặc sử dụng chất kích thích trong thời gian mang thai.
Tuy nhiên, hiện chưa có những bằng chứng khoa học, xác đinh là nguyên nhân dẫn đến rối loạn phổ tự kỷ liên quan đến các yếu tối môi trường và di truyền.
Gần đây, một trong những tranh cãi lớn nhất về chứng rối loạn phổ tự kỷ liệu có liên quan đến việc tiêm vắc-xin thời thơ ấu hay không?
Mặc dù đã có nhiều nghiên cứu về vấn đề này, nhưng không có một nghiên cứu đang tin cậy chỉ ra mối liên hệ giữa nguyên nhân rối loạn phổ tự kỷ và bất kỳ lọa vắc-xin nào. Thực tế là cuộc nghiên cứu gây là nhiều tranh cãi đó đã bị rút lại do phương pháp nghiên cứu có vấn đề.
Việc không tiêm chủng khi còn nhỏ có thể khiến con bạn và những người khác có nguy cơ mắc các bệnh lây lan nghiêm trọng như ho gà, viêm gan B, sởi, hoặc quai bị.
Hiện nay, số lượng trẻ em được chẩn đoán mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ ngày càng gia tăng. Không rõ số liệu này là do càng có nhiều người quan tâm, việc phát hiện và báo cáo tốt hơn hay thực sự là sự gia tăng số lượng mắc rối loạn phổ tự kỷ.
Theo số liệu cập nhật, chúng tôi tổng hợp được một số yếu tố có nguy cơ mắc rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ.
Không có cách nào phòng nguyên nhân rối loạn phổ tự kỷ hay điều trị một cách dứt điểm và không có phương pháp điều trị nào phù hợp cho tất cả mọi người. Mục tiêu điều trị là tối đa hóa khả năng hoạt động của con bạn bằng cách giảm các triệu chứng tự kỷ và hỗ trợ sự phát triển cũng như học tập. Can thiệp sớm trong những năm mẫu giáo có thể giúp con bạn học các kỹ năng xã hội, giao tiếp, chức năng và hành vi quan trọng.
Bố mẹ là những người quan trọng nhất trong quá trình dài hỗ trợ trẻ và luôn đòi hỏi sự kiên nhẫn, thấu hiều và tôn trọng, bố mẹ cần phải:
Hy vọng bài viết trên có thể giúp bạn đang hiểu rõ hơn về nguyên nhân rối loạn phổ tự kỷ và cách hỗ trợ tốt nhất cho con bạn trong quá trình phía trước. Nếu bạn quan tâm đến phương pháp giáo dục đặc biệt cho con tại nhà thì có thể tham khảo một số khóa học sau của Trung tâm VMC:
Kỹ năng chơi và tương tác với trẻ rối loạn phát triển
Chuẩn bị môi trường, kĩ năng sống cần thiết cho trẻ rối loạn phát triển trước khi vào lớp 1
